door Hans Böhm
De koningin zei het zelf in haar jaarlijkse hoedenrede op Prinsjesdag: “Wij moeten bezuinigen”. Dit keer bedoelde ze daadwerkelijk wij met ‘wij’, alhoewel er natuurlijk ook wat ‘ik’ bij zat. Haar eerste besparing zit al in de communicatie: niet meer duur bellen maar goedkoop twitteren. Op zich een goed streven, bezuinigingen, maar de economische recessie dwingt het vanzelf af, dus de opdracht komt een beetje via de open deur op ons af. Waar hare majesteit iets meer aandacht aan had kunnen geven (en we zeggen dit in de rebound dus ook tegen alle meedenkers van de rede) is: HOE? Hoe bezuinigen? Hoe zinvol bezuinigen?
Mijn ervaring met de vele werelden waarmee ik te maken heb is: kwaliteit en innovatie gaan ten onder aan kosten besparen. In het groot kun je vele vraagtekens zetten bij het sluiten van kenniscentra zoals die van Organon en Solvay. Altijd gaan de kosten voor de baten uit maar er hoeft maar 1 op de 100 uitvindingen echt aan te slaan of de investeringen hebben zichzelf al weer terugbetaald. Dus sluiten is weliswaar domweg kosten besparend maar is tevens een heilloze weg. Als er met subsidiegeld wordt onderzocht en uitgevonden is het ook denkbaar dat een deel van de opbrengsten naar de staatskas terug vloeien.
In het dagelijks leven word je in het klein met de vreemdste manieren van bezuinigen geconfronteerd. Voorbeeldje: laatst belde een organisatiebureau dat er geen budget was voor representatie en dat mijn geplande activiteiten helaas niet door konden gaan. “Maar hoe lossen jullie dat dan op?” vroeg ik nieuwsgierig. “Ik zal zelf de presentatie voor mijn rekening nemen,” sprak de directeur. Het was even stil. “Wat vind u daarvan?” vroeg hij toen om de pijnlijke stilte te verbreken. “Ja, dat kan ook”, zei ik maar ik had intussen gedacht ‘Jij praat alsof je op de markt staat, met voor je kraam een groep scholieren. De informatie is wellicht hetzelfde maar de toon of voice klopt niet.’ Wat je ook veel ziet de laatste tijd is dat familieleden worden ingezet bij evenementen. Geen kunstzinnige tekenaars of roemrijke dichters of gepassioneerde zangers maar de dochter, zoon of neef van de directeur kunnen toch ook hun beste beentje voor zetten, nietwaar? Niet duur en ze leren er gelijk wat van, toch?
Conclusie: er is niets tegen bezuinigen; het is van tijd tot tijd zelfs raadzaam om een hele organisatie tegen het licht te houden of het nou crisistijd is of niet. Maar bezuinig met verstand. Als het publiek de prijs gepresenteerd krijgt zal de bezuiniging op termijn meer kosten dan de besparing heeft opgeleverd. Een gouden regel: houdt altijd budgettaire ruimte over voor innovatie. Bezuinigingen moeten niet het naambordje worden van een doodlopende weg.